Συνέντευξη στη Μαρία Κορώνα
Τα αποτελέσματα της έκθεσης από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την βία κατά των γυναικών το έτος 2022, μας είχαν προειδοποιήσει ότι ο αριθμός των γυναικοκτονιών στην Ελλάδα είχε αυξηθεί εν συγκρίσει με τα προηγούμενα έτη.
Το θετικό στοιχείο που προέκυπτε όμως από την εν λόγω έρευνα ήταν ότι οι γυναίκες, θύματα της έμφυλης βίας μιλούν πλέον περισσότερο και δεν διστάζουν να καταγγείλουν τους θύτες τους.
Με αφορμή το πρόσφατο περιστατικό της γυναικοκτονίας των Αγίων Αναργύρων, όπου το θύμα δολοφονήθηκε από τον πρώην σύντροφο της έξω από το αστυνομικό τμήμα, μιλήσαμε με την πρόεδρο της επιστημονικής οργάνωσης «ALMA LIBRE – ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΨΥΧΗ» και δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω κα Νικολέτα Μπουρνόβα, καθώς αποδεικνύεται ότι τα μέτρα πρόληψης δεν επαρκούν ώστε οι γυναίκες αυτές να αισθανθούν ακόμη περισσότερο την ασφάλεια που χρειάζονται εν έτει 2024.
Κα Μπουρνόβα καλησπέρα σας,
Που θεωρείται ότι οφείλεται η έξαρση του φαινομένου της γυναικείας κακοποίησης που φτάνει μέχρι και την ακρότητα της γυναικοκτονίας;
Καλησπέρα σας! Από την δεκαετή περίπου επαγγελματική και κοινωνική προσέγγιση του φαινομένου της κακοποίησης εις βάρος των γυναικών και εν γένει της ενδοοικογενειακής βίας, που κορυφώνεται με την αφαίρεση της ζωής της γυναίκας, έχω δημιουργήσει την πεποίθηση, ότι η έξαρση του φαινομένου εντοπίζεται σε δύο επίπεδα:
Πρώτον στο επίπεδο της αύξησης των περιστατικών, και δεύτερον στο επίπεδο της αύξησης της αποκάλυψης των περιστατικών βίας. Την τελευταία δεκαετία έγινε μια σοβαρή προσπάθεια από κοινωνικούς φορείς, ώστε να γίνει αντιληπτό ότι η βία δεν είναι μια ιδιωτική υπόθεση και δεν περιορίζεται εντός του σπιτιού, αλλά η βία εντός του σπιτιού μετακυλύετε σε ολόκληρη την κοινωνία. Η προσπάθεια λοιπόν για κοινωνική ευαισθητοποίηση, η ενθάρρυνση των θυμάτων βίας, ώστε να σπάσουν την σιωπή τους και να αισθανθούν ότι η βία δεν αντιμετωπίζεται με την σιωπή, φαίνεται ότι απέδωσε. Θεωρώ λοιπόν, ότι η ορατότητα του φαινομένου της βίας και η αντίληψη ότι δεν είναι θέμα ταμπού, είναι ένας παράγοντας που δείχνει αύξηση των κρουσμάτων και των περιστατικών.
Αρκεί να δούμε ότι μέσα σε μια εβδομάδα από την γυναικοκτονία της Κυριακής, έχουμε ραγδαία αύξηση των καταγγελιών, άρα πρόκειται για περιστατικά που υπήρχαν, αλλά εκδηλώνονται πλέον όλο και περισσότερο.
Δεδομένης λοιπόν, αυτής της έξαρσης του φαινομένου και παρά τη μεγάλη διάσταση που λαμβάνει το θέμα από τα ΜΜΕ , έχουμε το περιστατικό των Αγίων Ανάργυρων, στο οποίο θρηνούμε ένα ακόμη θύμα και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Θεωρείται ότι γίνεται κάποιο λάθος στη διαχείριση του όλου θέματος;
Το λάθος στην προκειμένη υπόθεση δεν είναι ένα και δεν πρέπει να υιοθετήσουμε την θεωρία του ανθρώπινου λάθους. Προφανώς οι άνθρωποι που εκείνη την στιγμή επιλήφθηκαν του περιστατικού δεν έκαναν σωστή αξιολόγηση του κινδύνου που διέτρεχε η Κυριακή, υποτίμησαν τον κίνδυνο και δεν μερίμνησαν, ώστε η Κυριακή ασφαλής να επιστρέψει στο σπίτι της.
Όμως, τα λάθη αυτά, η μη σωστή αξιολόγηση της επικινδυνότητας του καταγγελλόμενου, η αμφισβήτηση της αλήθειας ή η απόδοση του στοιχείου της υπερβολής στην καταγγελία, η εύκολη υποψία και η απόδοση στην γυναίκα της θεωρίας της εκδίκησης του συντρόφου της, είναι ενδεικτικά της γενικής αντιμετώπισης και προσέγγισης που είχαν οι γυναίκες κατά την καταγγελία αλλά και κατά την κρίση της Δικαιοσύνης σε μεταγενέστερο στάδιο.
Πόσο πραγματικά προστατευμένες μπορούν να νιώθουν οι γυναίκες που πέφτουν θύματα κακοποίησης εν έτη 2024 ;
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι γυναίκες προφανώς δεν αισθάνονται προστασία και ασφάλεια, είναι δε ιδιαιτέρως παράδοξο το φαινόμενο, η γυναίκα να βρίσκει το θάρρος και την δύναμη να απομακρυνθεί από ένα κακοποιητικό περιβάλλον, αλλά το “περιβάλλον” στο οποίο απευθύνεται , δηλαδή η Πολιτεία και οι θεσμοί της συνολικά, να μην της παρέχουν το καταφύγιο διαφυγής, με συνέπεια πολλές φορές να αναγκάζεται είτε να επιστρέψει στο αρχικό περιβάλλον βίας, είτε σε πολλές περιπτώσεις να μην προλάβει καν να φτάσει εκεί.
Ποια μέτρα πρόληψης και ποια μέτρα καταστολής του φαινομένου λαμβάνονται αυτή τη στιγμή και ποια θα πρέπει ακόμα να ληφθούν προκειμένου να οδηγηθούμε σε ύφεση ή και εξάλειψη του φαινομένου;
Είναι αδιαμφισβήτητη η έλλειψη υποδομών και η έλλειψη ενός ολιστικού θεσμικού πλαισίου πρόληψης και καταστολής του φαινομένου. Η απουσία δομών φιλοξενίας, στις οποίες μπορεί να προσφύγει το θύμα αμέσως μετά την καταγγελία είναι ύψιστης σημασίας, διότι διαπιστώνουμε εξαιτίας της έλλειψης δομών, η γυναίκα να αναγκάζεται να επιστρέψει στο ίδιο κακοποιητικό περιβάλλον και να υποβληθεί στον κίνδυνο επανάληψης του κύκλου βίας. Επίσης, η εξάλειψη του κινδύνου μετά την καταγγελία, μπορεί να αποτραπεί με σειρά μέτρων, που θα αποσκοπούν στην εποπτεία του καταγγελλόμενου , πχ μέσω της κράτησής του, ή της λήψης άμεσων μέτρων περιορισμού του και απομάκρυνσης από την γυναίκα. Περαιτέρω, η βαθιά αντιμετώπιση του φαινομένου απαιτεί εκπαιδευμένο και εξειδικευμένο προσωπικό, που θα στελεχώνει το σύνολο των Αρχών που επιλαμβάνονται των περιστατικών βίας, ώστε να φτάσουμε σε ένα επίπεδο που η ενδοοικογενειακή ή ενδοσυντροφική βία, θα αντιμετωπίζεται ολιστικά και κυρίως προληπτικά.
Εσείς ως δικηγόρος είστε υπέρ της νομοθέτησης του όρου γυναικοκτονία;
Σαφώς τάσσομαι υπέρ της θεσμοθέτησης της γυναικοκτονίας, ως διακριτού εγκλήματος στον ποινικό μας κώδικα. Εννοείται ότι η αξία της ανθρώπινης ζωής δεν διακρίνεται ανάλογα με το φύλο, αλλά η θεσμοθέτηση της γυναικοκτονίας, θα συμβάλλει στην κοινωνική ορατότητα του φαινομένου. Διότι πρόκειται για την αφαίρεση της ζωής μιας γυναίκας, που η αιτία και το κίνητρο της δολοφονίας της είναι αποκλειστικά και μόνο η ιδιότητά της ως συζύγου, ως συντρόφου. Ένα έγκλημα λοιπόν, το οποίο τελείται εξαιτίας του στοιχείου του φύλου, πρέπει να αντιμετωπιστεί από τον νομοθέτη ως τέτοιο.
Πρόσφατα, σας είδαμε βασική ομιλήτρια σε εκδήλωση στο Ευρωκοινοβούλιο με θέμα την ενδυνάμωση των γυναικών. Θεωρείται ότι οι Ευρωβουλευτές είναι ευαισθητοποιημένοι σε αυτό το θέμα;
Η εμπειρία μου από την συμμετοχή μου στο Ευρωκοινοβούλιο είναι μια σημαντική παρακαταθήκη για εμένα, ως νομικού και ανθρώπου που θέλει να έχει άποψη για ο,τι συμβαίνει στην κοινωνία μας. Συγχρόνως, η παρουσία μου στο χώρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αποτελεί και μια αφετηρία νέας προσέγγισης των κοινωνικών ζητημάτων.
Διότι, διαπιστώνει κανείς εύκολα ότι η διαμόρφωση των πάσης φύσεως πολιτικών που αγγίζουν την καθημερινότητά μας, την οικογένειά μας, την εργασία μας κ.ο.κ, λαμβάνει χώρα σε επίπεδο αποφάσεων των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Και ειδικότερα, στο ζήτημα της πρόληψης και καταπολέμησης της ενδοοικογενειακής βίας, της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών, ειδικά οι Έλληνες Ευρωβουλευτές, έχουν να επιδείξουν σημαντικές πρωτοβουλίες, που καθορίζουν την διαμόρφωση των πολιτικών σε εθνικό επίπεδο. Η σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που κυρώθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αποτελεί το σημαντικότερο θεσμικό εργαλείο, το οποίο αφού κυρώθηκε και από την Ελλάδα, δίνει τις κατευθύνσεις των πολιτικών που υποχρεούνται να εφαρμόζουν τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση της κάθε μορφής βίας.
Ποιος ο ρόλος της Alma Libre στην προστασία των γυναικών αυτών; Είστε ικανοποιημένη με τα μέχρι τώρα αποτελέσματα και ποιες δράσεις σκοπεύετε να πραγματοποιήσετε στο εγγύς μέλλον;
Η ALMA LIBRE – ελεύθερη ψυχή σημαίνει απελευθερωμένος άνθρωπος και πολίτης, ανεξαρτήτως εννοείται φύλου. Η ιδιαίτερη μέριμνά μας για την γυναίκα είναι όμως αναπόφευκτη και ίσως αναγκαία, εξαιτίας του γεγονότος ότι στο 95 % των περιστατικών, το θύμα είναι γυναίκα. Μεριμνούμε για την γυναίκα, η οποία θα είναι απελευθερωμένη από την κακοποίηση και τις συνέπειές της, και η οποία θα μπορεί να εισφέρει στην κοινωνία την ουσιαστική και πολύπλευρη προσφορά της. Σκοπός μας είναι να παρέχουμε ενημέρωση, γνώση και ευαισθητοποίηση, και μέσα από αυτή να παρεμβαίνουμε, ώστε να διαμορφώνονται πολιτικές ενδυνάμωσης της γυναίκας.
Με τι μήνυμα θα θέλατε να κλείσει αυτή η συνέντευξη;
Εύχομαι κάθε ημέρα να μετρούμε όλο και περισσότερες ψυχές απελευθερωμένες από την ομηρεία και την δέσμευση της κακοποίησης.
Κα Μπουρνόβα σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας…
Και εγώ σας ευχαριστώ που συμβάλετε στην ανάδειξη τέτοιων θεμάτων.