35.9 C
Larissa

“Θάνατος τριών παιδιών στην Πάτρα”: Νομική και κοινωνική προσέγγιση από τη δικηγόρο Νικολέττα Μπουρνόβα

Η υπόθεση αλλιώς «το θρίλερ» της Πάτρας, αδιαμφισβήτητα ήδη έχει γραφεί στην ιστορία της ελληνικής κοινωνίας ως η απεχθέστερη και επονείδιστη όλων των εποχών, με ευθείες αναφορές και παραπομπές σε αρχαιοελληνική τραγωδία. Όμως εν προκειμένω, το κεντρικό πρόσωπο της Πάτρας δεν είναι μυθολογικό πρόσωπο, ούτε ερευνάται ο βίος και η πολιτεία της «ηρωίδας» αυτής, η οποία ως μυθολογικό πρόσωπο δεν υπόκειτο στους νόμους της Πολιτείας, παρά στους θεϊκούς. Εν προκειμένω, παρά τα πάμπολλα στοιχεία της υπόθεσης της Πάτρας, που μας παραπέμπουν σε στοιχεία τραγικότητας, και παρά την θεϊκή κρίση, η οποία δεν είναι δική μας δουλειά, ως κοινωνία, Πολιτεία και έννομη τάξη, οφείλουμε να «διαχειριστούμε» ένα πρόσωπο υπαρκτό, ένα μέλος του κοινωνικού συνόλου, που έως πρότινος απολάμβανε πλήρως όλων των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων ισότιμα και ανάλογα. Η Ελληνική Δικαιοσύνη, ενεργώντας στο όνομα της Πολιτείας, έχει έναν ιδιαιτέρως κρίσιμο ρόλο και έργο να επιτελέσει, να θέσει μια ακραία αντικοινωνική, παραβατική, παρεκκλίνουσα και το μείζον, ειδεχθώς εγκληματική συμπεριφορά, εντός των θεσμικών κανόνων, που διέπουν το κράτος Δικαίου στην ελληνική τάξη, με απόλυτο σεβασμό στις θεμελιώδεις ουσιαστικές και δικονομικές αρχές, οι οποίες διαπνέουν το ελληνικό ποινικό, ποινικό δικονομικό δίκαιο και συνακόλουθα το ίδιο το Σύνταγμα. Έχει υποχρέωση η ελληνική δικαιοσύνη διά των οργάνων της, να τηρεί απαρέγκλιτα και ευλαβικά, το τεκμήριο της αθωότητας και να ενεργεί με απόλυτο σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα,  παραγνωρίζοντας τις σειρήνες και τις απόλυτα δικαιολογημένες κραυγές της κοινωνίας. Η δικαιοσύνη, μέσω της υποθέσεως της Πάτρας, οφείλει να ανταποκριθεί στην πρόκληση και στην υποχρέωση να αποδείξει ότι υπάρχουν τα θεμέλια για το επιστέγασμα του νομικού μας πολιτισμού και του “Κράτους Δικαίου”.

Το δεύτερο στοιχείο που η ελληνική δικαιοσύνη οφείλει να διαχειριστεί, εκτός από την πιστή και ευλαβική τήρηση των αρχών του νομικού πολιτισμού, είναι η ένταξη των υπό διερεύνηση συμπεριφορών στο ισχύον ποινικό και ποινικό δικονομικό σύστημα. Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, φρονώ ότι δεν είναι επαρκές, όχι από ευθύνη του νομοθέτη, αλλά κατά τεκμήριο, δεν μπορεί κανένα ποινικό δικονομικό σύστημα, το οποίο εξάλλου διαμορφώνεται προκειμένου να ανταποκρίνεται στις εμφανιζόμενες ανάγκες του κοινωνικού συνόλου, ώστε να περιλαμβάνει προβλέψεις και να τυποποιεί σε ποινικά αδικήματα πράξεις, με φερόμενη ως θύτη την μητέρα, με θύματα τα γνήσια βιολογικά τέκνα της, και με υποκειμενικό στοιχείο, δηλαδή με κατάφαση της βούλησης – πρόθεσης του θύτη, να προκαλέσει το επελθόν αποτέλεσμα του θανάτου. Η νομοτυπική μορφή της αξιόποινης πράξεως της ανθρωποκτονίας από άμεσο δόλο, η οποία τυποποιείται στο άρθρο 299 ΠΚ, είναι η πλέον πρόσφορη διάταξη με την οποία ενδεχομένως θα κριθεί η εγκληματική συμπεριφοράς της δράστιδος.

Για την εφαρμογή της διατάξεως απαιτείται η δράστης να αφαιρεί, ανεξαρτήτως τρόπου, μέσου κλπ, την ζωή έτερου προσώπου. Το εύλογο ερώτημα, το οποίο ανακύπτει, και νομικά, αλλά πραγματικά, είναι κατά πόσο ο νομοθέτης όταν διαμόρφωνε την διάταξη περί ανθρωποκτονίας, είχε στο μυαλό του, ότι το θύμα – άλλο πρόσωπο που αφαιρείται η ζωή του, είναι το γνήσιο τέκνο του δράστη, που το κυοφόρησε και γέννησε. Κοινωνικά και ηθικά, η πλειονότητα των μέσων συνετών ανθρώπων, δεν διαχωρίζει το πρόσωπο του παιδιού, και δη ανηλίκου ή βρέφους από  το πρόσωπο της μητέρας του. Πόσες ιστορίες και σοφίες του θυμόσοφου λαού δεν έχουν γραφτεί που καταδεικνύουν ότι η μητέρα, όχι μόνο δεν προκαλεί οιαδήποτε βλάβη στο τέκνο της, αλλά η ίδια επιλέγει χωρίς δισταγμό να σηκώσει το όποιο βάρος, να θυσιάσει ακόμη και την δική της ζωή, προκειμένου να σώσει το παιδί της.

Αλλά και νομικά φρονώ, ότι ο ποινικός νομοθέτης, στην διάταξη του άρθρου 299 ΠΚ, δεν ήθελε να εντάξει την περίπτωση κατά την οποία ο δράστης είναι η μητέρα που προκαλεί με πράξη της το θάνατο βιολογικού της τέκνου, διότι για την περίπτωση αυτή θέσπισε την ειδική διάταξη του άρθρου 303 ΠΚ, η οποία τυποποιεί ως ξεχωριστό έγκλημα την παιδοκτονία, δηλαδή την πρόκληση θανάτου παιδιού από την μητέρα του, μόνο όμως υπό την συνδρομή των ειδικών περιστάσεων της ψυχικής εν γένει διαταραχής που υφίσταται η γυναίκα κατά ή μετά τον τοκετό. Ο νομοθέτης δηλαδή, αξιολόγησε πιθανώς ότι η μοναδική περίπτωση κατά την οποία μπορεί η μητέρα να προκαλέσει το θάνατο του τέκνου της είναι υπό το καθεστώς της διατάραξης του οργανισμού της εκ του τοκετού.

Η προκειμένη περίπτωση της Πάτρας, προφανές είναι ότι δεν συνιστά παιδοκτονία κατά την έννοια του 303 ΠΚ, εφόσον λείπει το στοιχείο της διατάραξης του οργανισμού εκ του τοκετού, επομένως θεωρώ άστοχη την απόδοση της παιδοκτονίας στην γυναίκα της Πάτρας από την κοινωνία. Όμως, δυσκολεύεται ο νομικός, υπό το κράτος των έντονων συναισθημάτων που κυριαρχείται, να εντάξει αμελλητί την αφαίρεση της ζωής ενδεχομένως τριών ανηλίκων τέκνων από την μητέρα τους, στην διάταξη του άρθρου 299 ΠΚ, δηλαδή στην κοινή ανθρωποκτονία. Εξάλλου η διάταξη του 299 ΠΚ, ως ισχύει σήμερα, δεν προβλέπει ειδικές περιστάσεις τέλεσης του αδικήματος, ούτε εξωτερικούς όρους του αξιοποίνου ούτε επιβαρυντικές περιστάσεις, όπως θα ήταν ο εξ αίματος δεσμός του θύτη και του θύματος, η ανηλικότητα του θύματος, η αδυναμία προστασίας του θύματος κλπ, ώστε να μπορεί ο εφαρμοστής του νόμου να εντάξει την περίπτωση της γυναίκας της Πάτρας σε μια διάταξη που να προσεγγίζει την ακρότητα, τον κυνισμό, την έλλειψη συναισθήματος, την ισοπέδωση και τον εκφυλισμό του βιολογικού δεσμού της μητέρας με το τέκνο που γεννά.

Για αυτό είναι δύσκολο να αποδοθεί στην εν λόγω υπόθεση δικαιοσύνη ικανή και αρκετή, ώστε να επιτύχει τον σκοπό της, που για την κοινωνία πρώτιστος σκοπός είναι η αποκατάσταση του περί δικαίου αισθήματος και η επαναφορά σε μια κοινωνική ομαλότητα, που μια γυναίκα που γέννησε τρία παιδιά, διατάραξε με την ενδεχόμενη αφαίρεση της ζωής τους, γεγονός που η κοινωνία δεν θέλει να το αποδεχθεί. Όχι μόνο στην σκέψη τριών παιδιών, αλλά στην σκέψη ότι αυτή η γυναίκα προσβάλλει την ύψιστη ιδιότητα και τον ύψιστο σκοπό και προορισμό της γυναίκας, που λέγεται μητέρα, μαμά, μάνα…

Νικολέττα Μπουρνόβα
          Δικηγόρος
Επιστημονική Συνεργάτης
   Βουλής των Ελλήνων

 

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ