Οι επιπτώσεις της κακοκαιρίας «Ντάνιελ» στην υγεία του πληθυσμού της Θεσσαλίας, παρουσιάστηκαν χθες στο ετήσιο συνέδριο της Πνευμονολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας «Ημέρες Πνευμονολογίας 2025» που διεξάγεται στον Βόλο. Την μελέτη της ερευνητικής ομάδας του ΚΕΠΥ (Κέντρου Έρευνας και Εκπαίδευσης στη Δημόσια Υγεία, την Πολιτική Υγείας και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας) παρουσίασε ο ομ. Καθηγητής Υγιεινής, Κοινωνικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο ΑΠΘ Αλέξης Μπένος, ο οποίος συνέταξε την μελέτη από κοινού με τους: Ηλία Κονδύλη, αν. Καθηγητή Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας – Πολιτικής Υγείας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Ευδοξία Βαλαβάνη, υποψήφια Διδάκτωρ Δημόσιας Υγείας στο ΑΠΘ και Βασίλη Μπέλλο, επ. Καθηγητή στο Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
Η μελέτη των τεσσάρων επιστημόνων του ΚΕΠΥ, καταγράφει, αναμφισβήτητα, ανησυχητική αύξηση της νοσηρότητας και θνησιμότητας στην περιοχή της Θεσσαλίας, μετά τις καταστροφικές πλημμύρες τον Σεπτέμβριο του ΄23. Φέρει τον τίτλο «Πλημμύρες και Δημόσια Υγεία: οι επιπτώσεις της κακοκαιρίας Daniel στην υγεία του πληθυσμού σε Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα», δημοσιεύθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο στην επιστημονική επιθεώρηση Journal of Public Health και δείχνει ότι τρεις μήνες μετά τις πλημμύρες που έπληξαν την περιοχή, καταγράφηκαν 335 υπερβάλλοντες θάνατοι. Δηλαδή, 335 περισσότεροι θάνατοι από διάφορα νοσήματα στην περιοχή, συγκριτικά με παρελθόντα έτη την αντίστοιχη περίοδο.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τις επίσημες καταγραφές και τα επίσημα διαθέσιμα στοιχεία η πλημμύρα προκάλεσε 17 άμεσους θανάτους τις πρώτες ημέρες της καταστροφής και σημαντικές εξάρσεις κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης, σαλμονέλλωσης και λοιμώξεων από τον ιό του Δυτικού Νείλου κατά το πρώτο τετράμηνο μετά την καταστροφή. Δυστυχώς οι επίσημες καταγραφές των υγειονομικών επιπτώσεων του κυκλώνα «Ντάνιελ» αποτυπώνουν μόνο την κορυφή του παγόβουνου του φορτίου νοσηρότητας και θνησιμότητας που δέχτηκαν οι πληθυσμοί στις πληγείσες περιοχές μετά την καταστροφική πλημμύρα.
Η μελέτη δείχνει ότι κατά το πρώτο τρίμηνο μετά την καταστροφική πλημμύρα, στους Νομούς Καρδίτσας, Μαγνησίας, Τρικάλων και Φθιώτιδας εκδηλώθηκαν 335 (95%ΔΕ: 250 – 420) πλεονάζοντες θάνατοι, 335 δηλαδή περισσότεροι θάνατοι σε σχέση με τους αναμενόμενους θανάτους βάσει των ιστορικών δεδομένων θνησιμότητας στις εν λόγω περιοχές από τα έτη 2015-19.
Τα ευρήματα της μελέτης του ΚΕΠΥ είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά, καθώς υποδηλώνουν ότι ο πραγματικός αριθμός θανάτων από τον κυκλώνα «Ντάνιελ» στους πληγέντες νομούς της Θεσσαλίας είναι έως και 20 φορές υψηλότερος από τον επίσημο απολογισμό των θυμάτων, επιβεβαιώνοντας τους επιστημονικούς ισχυρισμούς ότι η αποτίμηση του μεγέθους και των επιπτώσεων των πλημμυρικών γεγονότων με τη χρήση των άμεσων απωλειών υποεκτιμά σημαντικά τις πραγματικές επιπτώσεις των πλημμυρών στην υγεία των πληγέντων πληθυσμών.
Oι συντάκτες της μελέτης βασίστηκαν σε δεδομένα της ΕΛΣΤΑΤ (Ελληνική Στατιστική Αρχή) και του ΕΟΔΥ (Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας).
Βάσει της διεθνούς βιβλιογραφίας, υποθέτουν πως το μεγαλύτερο μέρος της πλεονάζουσας θνησιμότητας προήλθε από καρδιαγγειακά ή/και αναπνευστικά νοσήματα κύρια λόγω της γενικευμένης επιδείνωσης των κοινωνικοοικονομικών καθοριστών της υγείας στους πληγέντες πληθυσμούς ή/και της διατάραξης της πρόσβασης τους σε υπηρεσίες υγείας.
Επίσης, δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο ορισμένοι από τους πλεονάζοντες θανάτους που καταγράφηκαν μετά τις 27 Σεπτεμβρίου 2023, να αντανακλούν το συνδυασμένο αντίκτυπο των δύο καιρικών φαινομένων, δηλαδή του Daniel και του κυκλώνα «Ηλία», που έπληξε κι αυτός με τη σειρά του τη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα, στις 27 Σεπτεμβρίου 2023, μόλις 22 ημέρες μετά τις φονικές πλημμύρες.
Παράλληλα, εξετάζουν το ενδεχόμενο επιπρόσθετοι παράγοντες, όπως δασικές πυρκαγιές, καύσωνες και η πανδημία COVID-19, να συνέβαλαν στην παρατηρούμενη αύξηση της θνησιμότητας στους τρεις πληγέντες νομούς.
«Ωστόσο, το γεγονός ότι δε σημειώθηκε γενικευμένη αύξηση της θνησιμότητας σε όλη την Ελλάδα (με εξαίρεση ορισμένους γεωγραφικά διάσπαρτους νομούς, όπου η εκεί σχετική αύξηση της θνησιμότητας εκδηλώθηκε πριν τον κυκλώνα Daniel και συνδέεται με άλλα τοπικά συμβάντα) υποδηλώνει ότι η παρατηρούμενη πλεονάζουσα θνησιμότητα στην Καρδίτσα / Τρίκαλα, τη Μαγνησία και τη Φθιώτιδα μπορεί, σε μεγάλο βαθμό, να αποδοθεί στον κυκλώνα Daniel και στις καταστροφικές πλημμύρες που προκάλεσε», αναφέρουν.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία του ΕΟΔΥ, από τον Σεπτέμβριο έως και τον Δεκέμβριο 2023, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας σημειώθηκε:
- Έξαρση των κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης, με συνολικά 45 περιστατικά αποδιδόμενα σε έκθεση στις πλημμύρες εκ των οποίων τα δύο κατέληξαν. Διερεύνηση αυτών των περιστατικών έδειξε ότι το 85% οφείλεται σε επαφή των κατοίκων με μολυσμένα ύδατα κατά τη διαδικασία καθαρισμού των σπιτιών τους και ένα 15% αφορά εργαζόμενους που ενεπλάκησαν στην αποκατάσταση ζημιών μετά τις πλημμύρες. Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ η έξαρση των κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης στη Θεσσαλία κρίνεται ως ιδιαίτερα σοβαρή, δεδομένου ότι ο μέσος ετήσιος αριθμός κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης στη Θεσσαλία την περίοδο 2004-22 πριν τις πλημμύρες, δεν ξεπερνούσε τα 3 κρούσματα ετησίως.
- Έξαρση των κρουσμάτων σαλμονέλλωσης (με συνολικά 46 περιστατικά) και των κρουσμάτων λοίμωξης από καμπυλοβακτηρίδιο (με συνολικά 64 δηλωμένα κρούσματα), προφανώς σχετιζόμενη με την έκθεση σε μολυσμένο νερό ή σε μολυσμένα τρόφιμα από τους κατοίκους.
- Έξαρση των λοιμώξεων από τον Ιό του Δυτικού Νείλου (με συνολικά 61 δηλωμένα κρούσματα, εκ των οποίων τα 46 με εκδηλώσεις από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα). Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ η έξαρση των λοιμώξεων από ιό του Δυτικού Νείλου μετά τις πλημμύρες κρίνεται ως σημαντική, δεδομένου ότι στη Θεσσαλία το 2023 καταγράφηκε εξαπλάσια επίπτωση της λοίμωξης από ιό του Δυτικού Νείλου με εκδηλώσεις νευρο-διεισδυτικής νόσου, σε σχέση με το σύνολο της χώρας (6.7 κρούσματα ανά 100.000 κατοίκους στη Θεσσαλία, έναντι 1.1 ανά 100.000 στο σύνολο της χώρας), αλλά και η υψηλότερη επίπτωση της σε σχέση με τα προηγούμενα έτη.
Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, τονίζοντας ότι «… οι 17 άμεσοι θάνατοι κατά τις πρώτες ημέρες της πλημμύρας και οι εξάρσεις λοιμώξεων από λεπτοσπείρωση, σαλμονέλλωση, κολοβακτηρίδιο και από τον ιό του Δυτικού Νείλου, κατά το πρώτο τετράμηνο μετά τις πλημμύρες, αποτελούν κατά πάσα πιθανότητα την κορυφή του παγόβουνου του φορτίου νοσηρότητας και θνησιμότητας που δέχτηκαν οι πληθυσμοί στις πληγείσες περιοχές μετά την καταστροφική πλημμύρα του Daniel».
