Οι βασικοί ταμιευτήρες που τροφοδοτούν με νερό το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας και την Αττική των 3,8 εκατ. κατοίκων (σύμφωνα με την τελευταία απογραφή της Στατιστικής) συρρικνώνονται δραματικά, με τα αποθέματά τους να πλησιάζουν ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Οι ατέρμονες ανάγκες της πρωτεύουσας για νερό και οι μειωμένες βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις των τελευταίων ετών μείωσαν στο ήμισυ τα συνολικά απολήψιμα αποθέματα των ταμιευτήρων που «ξεδιψούν» την πρωτεύουσα.
Οι βασικοί ταμιευτήρες του Ευήνου και του Μόρνου έχουν δει σημαντική μείωση στις δυνατότητές τους, με το ύψος του νερού να πέφτει συνεχώς. Η λίμνη Μόρνου βρίσκεται στο δεύτερο χαμηλότερο επίπεδο της ιστορίας της, μετά το 2008, με την έκτασή της να έχει συρρικνωθεί στο 60-65% της κάλυψής της από το υψηλό 100% του 2022. Αντίστοιχη είναι και η κατάσταση στον ταμιευτήρα του Ευήνου, που λειτουργεί συμπληρωματικά προς τον Μόρνο.
Τα αποτελέσματα αυτά αποτυπώθηκαν σε διαχρονική μελέτη της Επιχειρησιακής Μονάδας BEYOND του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του Αστεροσκοπείου Αθηνών, η οποία ανέλυσε ανοικτά δορυφορικά δεδομένα από το 1984 και τα κλιματικά στοιχεία της περιοχής σε βάθος 75 ετών.
Οι ταμιευτήρες της Αθήνας είναι τέσσερις. Οι δύο κύριοι τροφοδότες είναι οι τεχνητές λίμνες του Ευήνου και του Μόρνου στην Αιτωλοακαρνανία και τη Φωκίδα, ενώ βοηθητικό ρόλο εκτελούν η φυσική λίμνη Υλίκη στη Βοιωτία και η τεχνητή λίμνη Μαραθώνα στην Αττική.
Μειώθηκαν κάτω του ήμισυ τα αποθέματα των ταμιευτήρων της Αθήνας
Τα τελευταία τρία καλοκαίρια, με τους ισχυρούς καύσωνες και τις ελλιπείς βροχοπτώσεις κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών, άφησαν ανεξίτηλο τον αντίκτυπό τους στις λίμνες που τροφοδοτούν την Αττική. Από ένα υψηλό 1,3 δισ. κυβικών μέτρων το 2022, τον Μάιο του 2025 τα απολήψιμα αποθέματα των ταμιευτήρων είχαν υποδιπλασιαστεί στα 600 δισ. κυβικά μέτρα, σύμφωνα με τα δεδομένα της ΕΥΔΑΠ.
Η κατάσταση γίνεται πιο δραματική αν αντιληφθεί κανείς ότι βρισκόμαστε στο μέσον του καλοκαιριού και τα αποθέματα αναμένεται ότι θα συνεχίσουν να μειώνονται έως το πέρας της θερινής περιόδου, με τα αποθέματα που καταγράφηκαν την 15η Ιουλίου να είναι τα χαμηλότερα από το 2000, όταν και δεν υπήρχε στη δύναμη ο ταμιευτήρας του Ευήνου.
Δεύτερα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας εικοσαετίας
Οι τρέχουσες συνθήκες των ταμιευτήρων από τον Μάιο του 2025 δείχνουν υποχώρηση της επιφάνειας της λίμνης στα δεύτερα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 20 ετών.
Η περίοδος του 2008 παραμένει η χειρότερη υδρολογικά, αλλά το 2025 παρουσιάζει παρόμοια χαρακτηριστικά.
Τα τελευταία χρόνια, η επιφάνεια του ταμιευτήρα του Μόρνου παρουσιάζει συνεχή πτωτική τάση. Το 2025, σε σύγκριση με το 2024, αν και οι τιμές του δείκτη βροχόπτωσης παρουσιάζουν σχετική βελτίωση, δεν επαρκούν για να αντισταθμίσουν τη μείωση της αποθηκευμένης ποσότητας νερού. Αντιθέτως, παρατηρείται μείωση κατά περίπου 10 % σε σύγκριση με το 2024.
Ο Εύηνος φαίνεται να επηρεάζεται εντονότερα από τις συνθήκες ξηρασίας, λόγω του μικρού όγκου αποθήκευσης.
Η κατάσταση στις αρχές του 2025 παρουσιάζει συνδυασμένες δυσμενείς συνθήκες για το σύστημα Εύηνος – Μόρνος. Και οι δύο ταμιευτήρες παρουσιάζουν σημαντικά χαμηλά επίπεδα πλήρωσης της τάξης του 60%, γεγονός που επιδεινώνει το επίπεδο της υδρολογικής πίεσης στο σύστημα.
Στα χαμηλότερα επίπεδα από τον Ιανουάριο του 2009
Στη συνολική εικόνα των ταμιευτήρων, τα επίπεδα των αποθεμάτων είναι λιγότερα και από το περυσινό χαμηλό των 567 εκατ. κυβικών μέτρων, φτάνοντας σε χαμηλό 16 ετών από τον Ιανουάριο του 2009.
Ωστόσο, το σύνολο των απολήψιμων αποθεμάτων συμπληρώθηκαν γρήγορα εκείνο το έτος, καθώς διπλασιάστηκαν από τον Δεκέμβριο του 2008 έως τον Μάιο του 2009. Τα επόμενα χρόνια τα αποθέματα δεν μεταβλήθηκαν ιδιαίτερα, παραμένοντας γύρω στα 1 δισ. κυβικά μέτρα, με εξαίρεση το 2017, όταν έπεσαν κάτω των 900 εκατ. κυβικών μέτρων.
Δυσχερείς οι κλιματικές συνθήκες των τελευταίων ετών
Τα τελευταία έτη η επιφάνεια του ταμιευτήρα του Μόρνου έχει συνεχή πτωτική τάση. Το 2025 σε σύγκριση με το 2024, παρότι οι τιμές του δείκτη βροχόπτωσης (SPI-3) δείχνουν σχετική βελτίωση, δεν αρκούν ώστε να αντισταθμίσουν τη μείωση της αποθηκευμένης ποσότητας νερού (επιφάνεια της λίμνης) – εν αντιθέσει παρατηρείται μείωση ~10% σε σχέση με το 2024.
Το 2024, η λίμνη Μόρνου παρουσίασε χαμηλή χιονοκάλυψη (μικρότερη από 10%), πολύ υψηλή θερμική καταπόνηση (περίπου 30%) και χαμηλές τιμές βροχόπτωσης (SPI-3 < 0, που υποδηλώνει υδρολογική ξηρασία). Το 2025, υπήρχαν ελαφρώς καλύτερες συνθήκες με δείκτη βροχόπτωσης SPI-3 μεταξύ -0,5 και +1, αναλογία χιονοκάλυψης γύρω στο 20 τοις εκατό και θερμική καταπόνηση κάτω από 10 τοις εκατό.
Με παρόμοια κλιματικά πρότυπα με τον γειτονικό ταμιευτήρα του Μόρνου, δεν υπήρχαν ενδείξεις στατιστικά σημαντικής βροχόπτωσης ή σημαντικής μείωσης της ξηρασίας στη λίμνη του Ευήνου.
Το σύστημα τον τελευταίο (τουλάχιστον) χρόνο φαίνεται να βρίσκεται σε κατάσταση έντονης πίεσης, σύμφωνα με την ανάλυση της Επιχειρησιακής Μονάδας BEYOND του ΙΑΑΔΕΤ, και οι επιστήμονες καλούν για την άμεση λήψη μέτρων από τους αρμόδιους φορείς.
Η χώρα μας αντιμετωπίζει μία κρίση για τους υδατικούς της πόρους. Η Ελλάδα κατατάσσεται στη 19η θέση παγκοσμίως όσον αφορά τον κίνδυνο λειψυδρίας, σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Παγκόσμιων Πόρων (World Resources Institute) και έκθεση της Deloitte που ανατέθηκε από την ελληνική κυβέρνηση τον Μάιο.
Διαπιστώθηκε ότι η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις που οφείλονται στον τουρισμό, τη γεωργία και τις παλαιές υποδομές.
