Η μάθηση είναι μια διαδικασία που λαμβάνει χώρα συνεχώς, είτε υπάρχει πρόθεση γι’ αυτό είτε όχι, τόσο στα ζώα όσο και στους ανθρώπους.
Είναι μια διαρκής διαδικασία που δεν αποτελεί μόνο αποτέλεσμα της εκπαίδευσης. Τα ζώα συντροφιάς σας μαθαίνουν κάτι ανά πάσα στιγμή. Κάθε εμπειρία ενός σκύλου ή μια γάτας θα επηρεάσει, με κάποιο τρόπο και σε έναν βαθμό, την μετέπειτα συμπεριφορά του. Ας δούμε, λοιπόν, έναν τρόπο με τον οποίο μαθαίνουν οι γάτες, έτσι ώστε να μπορέσετε να εκπαιδεύσετε τη δική σας καλύτερα.
Υπάρχουν δύο μορφές συνειρμικής μάθησης: η κλασσική μάθηση και η μάθηση βάσει συνεπειών.
Ο νομπελίστας Ρώσος φυσιολόγος Ιβάν Πάβλοφ ανακάλυψε την κλασική μάθηση, μια διαδικασία μάθησης που προκύπτει από την ανάπτυξη συνδέσεων μεταξύ ενός περιβαλλοντικού ερεθίσματος και ενός ερεθίσματος που προκύπτει φυσικά. Η διαδικασία μάθησης που περιέγραψε ο Πάβλοφ συνδέει ένα βιολογικά ισχυρό ερέθισμα (τροφή) με ένα προηγουμένως ουδέτερο ερέθισμα (ένα καμπανάκι).
O Μπάροουζ Φρέντερικ Σκίνερ θεωρείται ο πατέρας της μάθησης μέσω συνεπειών. Η οπτική του για την κλασική μάθηση ήταν πως επρόκειτο για μια θεωρία πολύ απλουστευτική για να περιγράψει μια σύνθετη συμπεριφορά. Πρότεινε, λοιπόν, πως ο καλύτερος τρόπος να κατανοήσουμε μια συμπεριφορά, είναι να παρατηρήσουμε τις αιτίες και τις συνέπειες μιας πράξης.
Οι προϋποθέσεις της μάθησης μέσω συνεπειών είναι οι εξής: Το ζώο προβαίνει εθελούσια σε μια πράξη, καθώς δεν υπάρχει κάποιο ορατό ερέθισμα που να το ωθεί σε αυτήν, και η πράξη αυτή στη συνέχεια υπόκειται σε ενίσχυση ή τιμωρία ανάλογα με τις συνέπειές που επιφέρει.
Πώς λειτουργεί η κλασική μάθηση
Η κλασική μάθηση περιλαμβάνει την τοποθέτηση ενός ουδέτερου σήματος πριν από ένα αντανακλαστικό που προκύπτει φυσικά. Στο πασίγνωστο πείραμά του με τους σκύλους, το ουδέτερο σήμα ήταν ο ήχος ενός κουδουνιού, και το αντανακλαστικό που προέκυπτε φυσικά ήταν η σιελόρροια ως αντίδραση στο φαγητό. Συνδέοντας το ουδέτερο ερέθισμα του κουδουνιού με το περιβαλλοντικό ερέθισμα (παρουσίαση του φαγητού), ο ήχος του κουδουνιού μπορούσε μόνος του να παράξει την απόκριση της σιελόρροιας.
Οι σκύλοι δεν αποκτούν σιελόρροια αυτόματα απλώς και μόνο επειδή ακούν καμπανάκια – η απόκριση αυτή προκύπτει όταν ένας σκύλος μάθει ότι το καμπανάκι αποτελεί αξιόπιστο δείκτη της επικείμενης άφιξης τροφής. Αυτό το είδος μάθησης είναι ένα πολύ σημαντικό εξελικτικό ατού: το να αντιλαμβάνεται ένα ζώο σημάδια που υποδεικνύουν την άφιξη ενός θηρευτή, του δίνει αρκετό χρόνο για να ξεφύγει. Επίσης, η αντίδραση σε πρώιμες ενδείξεις τροφής, σημαίνει ότι το ζώο φτάνει πρώτο σε αυτήν.
Άλλο ένα διάσημο παράδειγμα κλασικής μάθησης είναι το πείραμα του Τζον Γουάτσον, κατά το οποίο η θέα ενός αρουραίου που στην αρχή δεν τρόμαζε ένα μικρό αγόρι, κατέληξε να το οδηγεί σε κλάματα αφού συνδέθηκε επανειλημμένα με δυνατούς, τρομαχτικούς ήχους. Ο φόβος του αγοριού επεκτάθηκε και σε άλλα χνουδωτά, λευκά αντικείμενα που του θύμιζαν τον αρουραίο.
Στην έννοια της κλασικής μάθησης βασίστηκε η σχολή σκέψης της Ψυχολογίας που ονομάστηκε συμπεριφορισμός. Ο συμπεριφορισμός βασίζεται στις εξής υποθέσεις:
– Το σύνολο της μάθησης προκύπτει μέσα από αλληλεπιδράσεις με το περιβάλλον.
– Το περιβάλλον καθορίζει τη συμπεριφορά.
– Το να λαμβάνουμε υπόψη εσωτερικές νοητικές καταστάσεις όπως τις σκέψεις και τα συναισθήματα δεν παρουσιάζει κάποια χρησιμότητα στην εξήγηση της συμπεριφοράς.
Γάτες και κλασική μάθηση
Οι γάτες μαθαίνουν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, και η εκπαίδευσή τους βασίζεται σε διάφορες τεχνικές. Η κλασική μάθηση χρησιμοποιείται για να εκπαιδεύσει τις γάτες να μαθαίνουν ή να συνηθίζουν έναν συγκεκριμένο ήχο, μυρωδιά, ή συμπεριφορά που συνδέεται με την επιθυμητή απόκριση. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί ο ήχος της σακούλας με την ξηρά τροφή που οδηγεί τη γάτα να τρέξει στο πιάτο του φαγητού της. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο ήχος του clicker κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης με clicker, ο οποίος συνδέεται με την επιβράβευση με φαγητό, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να επικοινωνήσετε στη γάτα σας αυτό που επιθυμείτε να κάνει.
