Γράφει η Μαρία Κορώνα/δημοσιογράφος
Ριζικές αλλαγές στην εξωσωματική γονιμοποίηση, αλλά και στη κρυοσυντήρηση ωαρίων, έφερε πρόσφατα με Νομοσχέδιο το Υπουργείο υγείας. Οι αλλαγές αυτές αφορούν την αύξηση του ορίου ηλικίας στα 54 έτη καθώς και την κρυοσυντήρηση ωαρίων όχι μόνο για ιατρικούς αλλά και για κοινωνικούς λόγους, δίνοντας τη δυνατότητα στις γυναίκες να διατηρήσουν τα ωάρια τους και να κάνουν χρήση αυτών όποτε το επιθυμήσουν. Επιπλέον,το νομοσχέδιο αναφέρει την κατάργηση συναίνεσης του συζύγου για την κρυοσυντηρηση ωαρίων από τη γυναίκα που το επιθυμεί και την παροχή δυνατότητας στη διαζευγμένη γυναίκα να κάνει χρήση των κρυοσυντηρημένων ωαρίων της χωρίς τη συναίνεση του συζύγου/ συντρόφου.
Έτσι, λοιπόν, οι γυναίκες που δεν έχουν βρει τον κατάλληλο έως τώρα για εκείνες σύντροφο ή για εργασιακούς λόγους έχουν «παγώσει» προσωρινά στη σκέψη τους τη διαδικασία τεκνοποίησης , οδηγούνται στη συγκεκριμένη ιατρική μέθοδο με σκοπό να μην αποκλείσουν εντελώς από τη ζωή τους το ενδεχόμενο να γίνουν κάποια στιγμή στο μέλλον μητέρες. Πολλές είναι επίσης και οι διάσημες Ελληνίδες, που έχουν επιλέξει να προχωρήσουν σε κρυοσυντήρηση απενοχοποιώντας τη συζήτηση γύρω από τα ζητήματα γονιμότητας.
Με δεδομένο το υπάρχον νομοσχέδιο αλλά και την έκδηλη ανησυχία πολλών γυναικών το thelarissapaper.gr συνομίλησε με τον κ. Απόστολο Ζιώγα μαιευτήρα χειρουργό γυναικολόγο, ειδικό γονιμότητας και Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών για το θέμα της κρυοσυντήρησης ωαρίων. Ο κ. Ζιώγας μας εξηγεί πως ολοένα και περισσότερες γυναίκες καταφεύγουν στη λύση της κατάψυξης ωαρίων με σκοπό να γίνουν μητέρες. Με τη συγκεκριμένη μέθοδο μάλιστα εξοικειώνονται σιγά σιγά και πολλές Λαρισαίες που επιθυμούν να βιώσουν το συναίσθημα της μητρότητας αλλά μια σειρά από προσωπικούς λόγους τις αναγκάζει να αναβάλλουν αυτή τους την απόφαση.
–Ποιες γυναίκες αφορά η μέθοδος της κρυοσυντήρησης ωαρίων και ποιοι οι κύριοι λόγοι αυτής της επιλογής;
Η κατάψυξη ωαρίων μπορεί να είναι ευεργετική για γυναίκες που επιθυμούν να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους για το μέλλον. Επιθυμία ή ανάγκη των γυναικών να καθυστερήσουν την τεκνοποίηση για προσωπικούς λόγους (εκπαιδευτικούς, επαγγελματικούς, έλλειψη συντρόφου κ.α). Ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας. Ύπαρξη κάποιας κακοήθειας η οποία καθιστά αναγκαία την χημειοθεραπεία ή/και την πυελική ακτινοθεραπεία (κίνδυνος να επηρεαστεί η γονιμότητα). Επικείμενη χειρουργική επέμβαση που ενδέχεται να προκαλέσει βλάβη στις ωοθήκες. Ύπαρξη γενετικών μεταλλάξεων που απαιτούν αφαίρεση των ωοθηκών.
-Πότε συνίσταται να γίνεται;
Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα ηλικιακά όρια. Ωστόσο, τα ωάρια που καταψύχονται διατηρούν τη χρονολογική ηλικία της γυναίκας την ημέρα της κατάψυξης. Επομένως, είναι σημαντικό η κατάψυξη να γίνεται σε όσο το δυνατόν σε νεαρότερη ηλικία. Η ιδανική ηλικία για να κάνει η γυναίκα κατάψυξη ωάριων είναι μεταξύ 25-36 ετών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και μεγαλύτερες ηλικίες δεν μπορούν να προχωρήσουν σε αυτή τη διαδικασία, όμως σύμφωνα με τις έρευνες όσο νεότερη είναι η γυναίκα τόσο καλύτερη η ποιότητα και ο αριθμός των ωάριων και τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες για μια μελλοντική εγκυμοσύνη.
-Μπορείτε να μας εξηγήσετε πως γίνεται η διαδικασία;
Η κατάψυξη ωαρίων πραγματοποιείται με λήψη φαρμακευτικής αγωγής για διέγερση των ωοθηκών με σκοπό την συλλογή κατά το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού ωαρίων ακολουθώντας την ίδια περίπου διαδικασία, όπως σε μια προσπάθεια εξωσωματικής γονιμοποίησης. Η διαδικασία δηλαδή περιλαμβάνει την ορμονική διέγερση των ωοθηκών της γυναίκας και ακολουθεί η λήψη των ωαρίων διακολπικά με τη βοήθεια του υπέρηχου. Εναλλακτικά η διαδικασία μπορεί να πραγματοποιηθεί και σε φυσικό ή σε τροποποιημένο φυσικό κύκλο που έχει το πλεονέκτημα της ελάχιστης έως καθόλου χρήσης φαρμάκων.
Η μόνη διαφορά είναι ότι, μετά την ωοληψία, δεν πραγματοποιείται γονιμοποίηση των ωαρίων από το σπέρμα, ούτε πραγματοποιείται εμβρυομεταφορά. Τα ωάρια που συλλέγονται, καταψύχονται και κρυοσυντηρούνται μέχρι η ασθενής να ζητήσει τη γονιμοποίησή τους. Τα ώριμα ωάρια που λαμβάνονται κατά την ωοληψία καταψύχονται με τη μέθοδο της υαλοποίησης και διατηρούνται σε υγρό άζωτο σε θερμοκρασία -196οC. Τη χρονική στιγμή που επιθυμεί η γυναίκα, (αυτό μπορεί να είναι αρκετά χρόνια αργότερα) τα ωάρια αποψύχονται και γονιμοποιούνται με μικρογονιμοποίηση, είτε με το σπέρμα του συζύγου/συντρόφου ή με σπέρμα δότη, και ακολουθεί καλλιέργεια των εμβρύων στο εργαστήριο για 2-5 ημέρες. Η διαδικασία ολοκληρώνεται με τη μεταφορά των εμβρύων στη μήτρα.
– Πόσο κρατάει η διαδικασία και τι ακριβώς περιλαμβάνει;
Η όλη διαδικασία κρατάει 8-10 ημέρες και περιλαμβάνει υπερηχογραφήματα και εξετάσεις αίματος 2-3 φορές, ενώ μετά την ωοληψία (μόλις τα ωάρια έχουν ωριμάσει επαρκώς, αφαιρούνται με μια βελόνα που τοποθετείται μέσω του κόλπου υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση) η οποία διαρκεί περί τα 15 με 30 λεπτά και πραγματοποιείται υπό μέθη, οι γυναίκες επιστρέφουν στις δραστηριότητες τους ακόμα και την ίδια ημέρα.
–Πως διατηρούνται όλα τα ωάρια ζωντανά και ασφαλή;
Κατά τη μέθοδο της υαλοποίησης, τα ωάρια εκτίθενται σε ειδικά κρυοπροστατευτικά διαλύματα και κατόπιν τοποθετούνται κατευθείαν σε υγρό άζωτο για αποθήκευση. Με τον τρόπο αυτό, το εσωτερικό των κυττάρων αποκτά δομή υάλου (υαλοποίηση) και αποφεύγεται η δημιουργία κρυστάλλων, η οποία θα είχε καταστροφικές συνέπειες για την βιωσιμότητά τους. Με την εξέλιξη της νέας μεθόδου κατάψυξης, της υαλοποίησης (vitrification), η κατάψυξη των ωαρίων συνοδεύεται από υψηλά ποσοστά επιβίωσης, γονιμοποίησης, εμβρυικής ποιότητας και, ως αποτέλεσμα, υψηλότερα ποσοστά κύησης.
–Ποιο μπορεί να είναι το κόστος μιας τέτοιας προσπάθειας;
Το κόστος για τη διαδικασία διέγερσης, ωοληψίας και κρυοσυντήρησης των ωαρίων είναι χαμηλότερο από εκείνο ενός κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης γιατί δεν περιλαμβάνει την γονιμοποίηση των ωαρίων και την εμβρυομεταφορά. Όμως θα πρέπει να συνυπολογιστεί και το κόστος των φαρμάκων για την διέγερση των ωοθηκών τα οποία δεν καλύπτονται από τον ΕΟΠΥΥ στην περίπτωση των γυναικών που επιλέγουν αναβολή της μητρότητας για κοινωνικούς λόγους. Τέλος, στο συνολικό κόστος θα πρέπει να συμπεριληφθεί μια μικρή ετήσια συνδρομή πολύ χαμηλού κόστους στη Μονάδα εξωσωματικής γονιμοποίησης.·
–Πόσο καιρό τα ωάρια μπορούν να παραμείνουν στην κατάψυξη;
Η ελληνική νομοθεσία ορίζει τη μέγιστη επιτρεπόμενη διάρκεια κρυοσυντήρησης των ωαρίων τα είκοσι (20) έτη (Ν. 4737/2020 (ΦΕΚ Α’ 204/22-10-2020). Η διάρκεια της κρυοσυντήρησης μπορεί να παρατείνεται για πέντε (5) έτη κάθε φορά με έγγραφη αίτηση. Βάσει επιστημονικών στοιχείων η αποθήκευση των κατεψυγμένων ωαρίων δεν οδηγεί σε καμία μείωση της ποιότητας.
-Τι ποσοστό των Λαρισαίων γυναικών σύμφωνα με τα στατιστικά έχουν καταφύγει σε αυτή την πρακτική μέθοδο;
Ήδη αρκετές Λαρισαίες έχουν επιλέξει την κατάψυξη ωαρίων ως μια ασφαλή επιλογή διατήρησης της γονιμότητας τους. Παράλληλα, υπάρχει εξαιρετικό ενδιαφέρον για αυτήν την προοπτική και είμαι βέβαιος ότι το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί εκθετικά τους επόμενους μήνες. Ο φόβος του άγνωστου θα έλεγα είναι αυτό που αντιμετωπίζουμε συχνά από τις ασθενείς. Ωστόσο, καθώς η εξωσωματική γονιμοποίηση έχει γίνει ρουτίνα τα τελευταία χρόνια στην πατρίδα μας αντίστοιχα με το εξωτερικό, όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα τείνουν να εκλείψουν.-
–Ισχύει ότι η Ελλάδα αναφορικά με τη κρυοσυντήρηση ωαρίων αποτελεί πόλο έλξης για γυναίκες από το εξωτερικό;
Η χώρα μας πρωτοπορεί στον τομέα αυτό. Η Ελλάδα συνδυάζει την ευνοϊκή νομοθεσία σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και την παροχή εξειδικευμένων ιατρικών εγκαταστάσεων και υπηρεσιών. Τις ελληνικές κλινικές γονιμότητας και τα ιατρικά κέντρα επισκέπτονται ασθενείς από όλο τον κόσμο, συνήθως από γειτονικές χώρες αλλά και Έλληνες μετανάστες καθώς και Ιατρικοί τουρίστες. Η Ελλάδα επιλέγεται γιατί προσφέρει ποικιλία προηγμένων υπηρεσιών με ιατρικό προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης, οι ασθενείς δεν χρειάζεται να περιμένουν μεγάλο χρονικό διάστημα και εξυπηρετούνται πάντα με εξατομικευμένο τρόπο, προσανατολισμένο στις ανάγκες τους. Οι τιμές των θεραπειών είναι εξαιρετικά ανταγωνιστικές σε σχέση με το εξωτερικό. Τα ποσοστά επιτυχίας σε όλες τις μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής συμπεριλαμβανομένης και της κρυοσυντήρησης ωαρίων είναι αρκετά υψηλά λόγω των καινοτόμων μεθόδων και του σύγχρονου εξοπλισμού.
–Το νέο νομοσχέδιο τόσο για τις εξωσωματικές όσο και για την κρυοσυντήρηση ωαρίων φέρνει μια σειρά από αλλαγές. Πως το κρίνετε και τι άλλο πιστεύετε ότι απομένει να γίνει στην ελληνική κοινωνία ώστε να βοηθηθούν ακόμα περισσότερο οι γυναίκες που επιλέγουν τις συγκεκριμένες μεθόδους αναπαραγωγής;
Σημαντικές αλλαγές στην εξωσωματική γονιμοποίηση φέρνει το υπουργείο Υγείας με νομοσχέδιο που ψηφίστηκε πρόσφατα… Το σχέδιο νόμου δίνει τη δυνατότητα και σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας να τεκνοποιήσουν με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή ενώ επιτρέπει την κρυοσυντήρηση ωαρίων και για κοινωνικούς λόγους. Όλα αυτά τα μέτρα είναι προς την σωστή κατεύθυνση αλλά δεν επαρκούν. Είναι απαράδεκτο σε μια χώρα με τόσο σημαντικό πρόβλημα υπογεννητικότητας όπως η Ελλάδα να μην υπάρχουν πολιτικές σημαντικής επιδότησης των ζευγαριών (αντίστοιχη με το κόστος θεραπείας), που πληρούν τα κριτήρια να προβούν σε μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Το οικονομικό αποτελεί ένα σημαντικό αποτρεπτικό παράγοντα για τα νέα ζευγάρια και το άγχος που επιφέρει σίγουρα δυσχεραίνει την κοινή προσπάθεια.
Ο Δρ. ΖΙΩΓΑΣ Χ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ είναι μαιευτήρας χειρουργός γυναικολόγος και διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στη Λάρισα. Διαθέτει πιστοποίηση στην κολποσκόπηση από την Ελληνική Εταιρεία Παθολογίας Τραχήλου και Κολποσκόπησης (HSCCP). Είναι ειδικός γονιμότητας και Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ταυτόχρονα από το 2021 είναι ακαδημαϊκός υπότροφος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και διδάσκει στους φοιτητές Ιατρικής του 5ου και 6ου έτους της Ιατρικής Σχολής Λάρισας.
